ประเภทของทางหลวง
ทางหลวงในประเทศไทย แบ่งออกเป็น 5 ประเภท ตามพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. 2535 แก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติทางหลวง (ฉบับที่2) พ.ศ. 2549 ได้แก่
ทางหลวงพิเศษ คือ ทางหลวงที่จัดหรือทำไว้เพื่อให้การจราจรผ่านได้ตลอดรวดเร็วเป็นพิเศษ ตามที่รัฐมนตรีประกาศกำหนดและได้ลงทะเบียนไว้เป็นทางหลวงพิเศษโดยกรมทางหลวง เป็นผู้ดำเนินการก่อสร้าง ขยาย บูรณะและบำรุงรักษา รวมทั้งควบคุมให้มีการเข้าออกได้เฉพาะ โดยทางเสริมที่เป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงพิเศษตามที่กรมทางหลวงจัดทำขึ้นไว้เท่านั้น อธิบดีกรมทางหลวงเป็นผู้จัดให้ลงทะเบียนไว้ ณ กรมทางหลวง
ทางหลวงแผ่นดิน คือ ทางหลวงสายหลักที่เป็นโครงข่ายเชื่อมระหว่างภาค จังหวัด อำเภอ ตลอดจนสถานที่ที่สำคัญ ที่กรมทางหลวงเป็นผู้ดำเนินการก่อสร้าง ขยาย บูรณะและบำรุงรักษา และได้ลงทะเบียนไว้เป็นทางหลวงแผ่นดิน อธิบดีกรมทางหลวงเป็นผู้จัดให้ลงทะเบียนไว้ ณ กรมทางหลวง
ทางหลวงชนบท คือ ทางหลวงที่กรมทางหลวงชนบทเป็นผู้ดำเนินการก่อสร้าง ขยาย บูรณะและบำรุงรักษา และได้ลงทะเบียนไว้เป็นทางหลวงชนบท อธิบดีกรมทางหลวงชนบทเป็นผู้จัดให้ลงทะเบียนไว้ ณ กรมทางหลวงชนบท
ทางหลวงท้องถิ่น คือ ทางหลวงที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นผู้ดำเนินการก่อสร้าง ขยาย บูรณะและบำรุงรักษา และได้ลงทะเบียนไว้เป็นทางหลวงท้องถิ่น ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้จัดให้ลงทะเบียนไว้ ณ ศาลากลางจังหวัด
ทางหลวงสัมปทาน คือ ทางหลวงที่รัฐบาลได้ให้สัมปทานตามกฎหมายว่าด้วยทางหลวงที่ได้รับสัมปทาน และได้ลงทะเบียนไว้เป็นทางหลวงสัมปทาน อธิบดีกรมทางหลวงเป็นผู้จัดให้ลงทะเบียนไว้ ณ กรมทางหลวง นอกจากทางหลวง 5 ประเภท ดังกล่าวมีหน่วยงานอื่นที่รับผิดชอบในการก่อสร้าง และบูรณะทางด่วน ได้แก่ การทางพิเศษแห่งประเทศไทย และการดำเนินการก่อสร้างทางเฉพาะกิจของหน่วยงานต่างๆ ทั้งนี้ กรมทางหลวงรับผิดชอบดูแล 3 ประเภท คือ ทางหลวงพิเศษ ทางหลวงแผ่นดิน และทางหลวงสัมปทาน
ทางหลวงสัมปทาน
พระราชบัญญัติทางหลวงสัมปทาน พ.ศ. 2542 ได้นิยามความหมายของทางหลวงสัมปทานไว้ว่า... "ทางที่รัฐให้สัมปทานแก่บุคคลใด ๆ ในการสร้างหรือบำรุงรักษา โดยเก็บค่าใช้ทาง ไม่ว่าในระดับพื้นดิน ใต้หรือเหนือพื้นดินหรือใต้หรือเหนืออสังหาริมทรัพย์อย่างอื่น และให้หมายความรวมถึงอุโมงค์ สะพาน เรือหรือพาหนะสำหรับขนส่งข้ามฟาก และท่าเรือสำหรับขึ้นหรือลงรถ ที่จัดไว้เพื่อประโยชน์แก่ทางหลวงสัมปทานด้วย" ในอดีตกรมทางหลวงเคยมีทางหลวงสัมปทาน 2 สาย ซึ่งหมดอายุสัมปทานไปแล้ว คือ
- สายเนินหลังเต่า - บ.ทุ่งเหียง ระยะทาง 14.729 กม. (ปัจจุบันกำหนดเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3246)
- สายบูเก๊ะสามี - ดุซงยอ ระยะทาง 15 กม. (ปัจจุบันกำหนดเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4055)
ปัจจุบันกรมทางหลวงมีทางหลวงสัมปทาน 1 สาย คือ ทางยกระดับอุตราภิมุข (ดอนเมืองโทลล์เวย์) บนถนนวิภาวดีรังสิต
ระบบหมายเลขทางหลวงแผ่นดินในยุคสมัยเริ่มต้นของการก่อสร้างทางหลวง กรมทางหลวงนิยมใช้ชื่อ หรือบุคคลที่มีความสำคัญในสายทางนั้นมาตั้งชื่อถนนหรือสะพาน เช่น ถนนวิภาวดีรังสิต สะพานสารสิน เป็นต้น ต่อมาได้มีการพัฒนาระบบโครงข่ายทางหลวงทั่วประเทศเป็นจำนวนมาก การใช้ชื่ออาจจะก่อให้เกิดการสับสน และไม่สามารถทราบว่าทางสายนั้นอยู่ในภาคใด ดังนั้นจึงได้มีการนำระบบหมายเลขทางหลวงมาใช้กำกับทางหลวงพิเศษ ทางหลวงแผ่นดิน และทางหลวงสัมปทาน ที่อยู่ในความดูแลของกรมทางหลวง โดยหมายเลขกำกับมีความหมายบอกถึงภาคที่ตั้งของเส้นทาง แต่อาจจะมีการคาบเกี่ยวกันระหว่างภาค เนื่องจากแต่ละหน่วยงานมีการแบ่งจังหวัดในแต่ละภาคต่างกันบ้างเล็กน้อย ดังนี้
- ทางหลวงสายที่ขึ้นต้นด้วยหมายเลข 1 แสดงว่าทางสายนั้นอยู่ในภาคเหนือ และบางส่วนของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
- ทางหลวงสายที่ขึ้นต้นด้วยหมายเลข 2 แสดงว่าทางสายนั้นอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และบางส่วนของภาคเหนือ และภาคกลาง
- ทางหลวงสายที่ขึ้นต้นด้วยหมายเลข 3 แสดงว่าทางสายนั้นอยู่ในภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก และบางส่วนของภาคใต้
- ทางหลวงสายที่ขึ้นต้นด้วยหมายเลข 4 แสดงว่าทางสายนั้นอยู่ในภาคใต้
การจำแนกระบบหมายเลขทางหลวง
ทางหลวงที่มีหมายเลขตัวเดียวทางหลวงที่มีหมายเลขตัวเดียว หมายถึง ทางหลวงแผ่นดินสายประธาน เชื่อมการจราจรระหว่างภาคต่อภาค ในปัจจุบันมีอยู่ 4 สาย คือ
-
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) จากอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร - ชายแดนประเทศพม่า (ด่านพรมแดนแม่สาย) อำเภอแม่สายจังหวัดเชียงราย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 (ถนนมิตรภาพ) จากทางแยกต่างระดับมิตรภาพ อำเภอเมืองสระบุรี จังหวัดสระบุรี - ชายแดนประเทศลาว (สะพานมิตรภาพไทย-ลาว) อำเภอเมืองหนองคาย จังหวัดหนองคาย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3 (ถนนสุขุมวิท) จากจุดตัดทางรถไฟสายแม่น้ำ เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร - ชายแดนประเทศกัมพูชา (ด่านพรมแดนบ้านหาดเล็ก) อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) จากสะพานเนาวจำเนียร เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร - ชายแดนประเทศมาเลเซีย (ด่านพรมแดนสะเดา) อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา
ทางหลวงที่มีหมายเลขสองตัวทางหลวงที่มีหมายเลขสองตัว หมายถึง ทางหลวงแผ่นดินสายประธานตามภาคต่าง ๆ เชื่อมการจราจรระหว่างจังหวัดในภาค ปัจจุบันมีอยู่ 16 สาย คือ
-
- ภาคเหนือ
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (ถนนซุปเปอร์ไฮเวย์ลำปาง-เชียงใหม่) จากทางแยกต่างระดับอินทร์บุรี อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี - แยกรินคำ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 (ถนนจรดวิถีถ่อง, ถนนสิงหวัฒน์, ถนนมิตรภาพ, ถนนมะลิวัลย์ และถนนถีนานนท์) จากชายแดนประเทศพม่า (ด่านพรมแดนแม่สอด สะพานมิตรภาพไทย-พม่า) อำเภอแม่สอดจังหวัดตาก - อำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมุกดาหาร
- ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 (ถนนคชเสนีย์) จากแยกพุแค อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี - อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 22 (ถนนนิตโย) จากจุดตัดทางรถไฟถนนโพศรี อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี - อำเภอเมืองนครพนม จังหวัดนครพนม ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 23 (ถนนแจ้งสนิท) จากอำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น - อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 24 (ถนนโชคชัย-เดชอุดม และถนนสถลมารค) จากทางแยกต่างระดับสีคิ้ว อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา - สะพานเสรีประชาธิปไตย อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี
- ภาคกลาง
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 31 (ถนนวิภาวดีรังสิต) จากแยกใต้ด่วนดินแดง เขตดินแดง กรุงเทพมหานคร - แยกอนุสรณ์สถานแห่งชาติ อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 32 (ถนนสายเอเชีย) จากทางแยกต่างระดับบางปะอิน อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา - แยกบรรจบถนนพหลโยธิน อำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 33 (ถนนสุวรรณศร) จากทางแยกต่างระดับหินกอง อำเภอหนองแค จังหวัดสระบุรี - ชายแดนประเทศกัมพูชา (ด่านพรมแดนอรัญประเทศ) อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 34 (ถนนบางนา-บางปะกง) จากแยกบางนา เขตบางนา กรุงเทพมหานคร - สี่แยกทางเข้าอำเภอบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 35 (ถนนพระรามที่ 2) จากแยกบางปะแก้ว เขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร - ทางแยกต่างระดับวังมะนาว อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 36 (ถนนเลี่ยงเมืองพัทยา-ระยอง) [note 1] จากแยกกระทิงลาย อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี - อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 37 (ถนนเลี่ยงเมืองชะอำ-ปราณบุรี) จากอำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี - อำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์[note 2]
- ภาคใต้
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 41 (ถนนสายเอเชีย) จากแยกปฐมพร อำเภอเมืองชุมพร จังหวัดชุมพร - แยกเอเชีย อำเภอเมืองพัทลุง จังหวัดพัทลุง ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 42 จากแยกคลองแงะ อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา - อำเภอเมืองนราธิวาส จังหวัดนราธิวาส ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 43 จากแยกคลองหวะ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา - อำเภอยะหริ่ง[note 3] จังหวัดปัตตานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 44 จากอำเภออ่าวลึก จังหวัดกระบี่ - อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี
ทางหลวงที่มีหมายเลขสามตัวทางหลวงที่มีหมายเลขสามตัว หมายถึง ทางหลวงแผ่นดินสายรอง เชื่อมการจราจรระหว่างจังหวัดต่อจังหวัด เช่น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 202 เป็นทางหลวงแผ่นดินสายรอง ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สายชัยภูมิ - เขมราฐ,ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 314 เป็นทางหลวงแผ่นดินสายรอง ในภาคกลาง สายบางปะกง - ฉะเชิงเทรา เป็นต้น
-
- กทม และปริมณฑล
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 305 (ถนนรังสิต-นครนายก) จากทางแยกต่างระดับรังสิต อำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี - อำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 306 (ถนนพิบูลยสงคราม ถนนติวานนท์ ถนนประชาราษฏร์) จากแยกพิบูลสงคราม เขตบางซื่อ กรุงเทพมหานคร - สามแยกบ้านกลาง อำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 307 (ถนนนนทบุรี-ปทุมธานี) จากแยกสวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี - แยกปทุมวิไล อำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี [[ทางหลว 'จากห้าแยกลาดพร้าว เขตจตุจักร - แยกบางกะปิ เขตบางกะปิ กรุงเทพมหานคร ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 338 (ถนนบรมราชชนนี) จากแยกบรมราชชนนี เขตบางกอกน้อยและเขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร - อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 340 จากทางแยกต่างระดับบางบัวทอง อำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี - อำเภอเมืองชัยนาท จังหวัดชัยนาท ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 341 (ถนนสิรินธร) จากแยกบางพลัด เขตบางพลัด - ทางแยกต่างระดับสิรินธร เขตบางพลัดและเขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 343 (ถนนพระราม 9 ตัดใหม่) [note 4] จากแยกรามคำแหง - ทางแยกต่างระดับศรีนครินทร์ เขตสวนหลวง กรุงเทพมหานคร
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 301 (ถนนกรุงเทพฯ-นนทบุรี) จากแยกเตาปูน เขตบางซื่อ กรุงเทพมหานคร - แยกติวานนท์ อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 302 (ถนนงามวงศ์วาน และถนนรัตนาธิเบศร์) จากแยกเกษตร เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร - ทางแยกต่างระดับบางใหญ่ อำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 303 (ถนนสุขสวัสดิ์) จากแยกดาวคะนอง เขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร - ป้อมพระจุลจอมเกล้า อำเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 304 (ถนนรามอินทรา ถนนสุวินทวงศ์) จากอำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี - อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 354 (ทางเข้าท่าอากาศยานสุวรรณภูมิด้านทิศตะวันตก) อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ
- ภาคเหนือ
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 101 จากอำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดกำแพงเพชร - อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 102 จากอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย - อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 103 จากอำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่ - อำเภองาว จังหวัดลำปาง ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 104 จากอำเภอโกสัมพีนคร จังหวัดกำแพงเพชร - อำเภอเมืองตาก จังหวัดตาก ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 105 จากอำเภอแม่สอด จังหวัดตาก - อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 106 (ถนนเจริญราษฎร์ และถนนเชียงใหม่-ลำพูน สายเก่า) จากอำเภอเถิน จังหวัดลำปาง - อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 107 (ถนนโชตนา) จากอำเภอเมืองเชียงใหม่ - อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 108 จากอำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ - อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน จังหวัดแม่ฮ่องสอน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 109 จากอำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ - อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 110 [note 5] จากอำเภอเมืองเชียงราย - ชายแดนประเทศพม่า (ด่านพรมแดนแม่สาย) อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 111 จากอำเภอเมืองพิจิตร - อำเภอสากเหล็ก จังหวัดพิจิตร ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 112[note 6] จาก อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก - แยกเขาทราย อำเภอทับคล้อ จังหวัดพิจิตร ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 113 จากอำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร - อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัดเพชรบูรณ์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 114 (ทางเข้าเมืองลำพูน) อำเภอเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 115 จากอำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดกำแพงเพชร - อำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 116 (ทางเลี่ยงเมืองป่าซาง) อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 117 (ถนนรังสิโยทัย และถนนสีหราชเดโชชัย) จากอำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ - อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 118 (ถนนแก้วนวรัฐ) จากอำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ - อำเภอแม่ลาว จังหวัดเชียงราย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 119 (ทางเข้าเมืองอุตรดิตถ์) อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 120 จากแยกแม่ขะจาน อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย - อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 121 (ถนนวงแหวนรอบนอกเมืองเชียงใหม่) อำเภอเมืองเชียงใหม่ อำเภอแม่ริม อำเภอสันทราย อำเภอดอยสะเก็ด อำเภอสันกำแพง อำเภอสารภี อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 122 (ถนนเลี่ยงเมืองนครสวรรค์) อำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 123 (ทางเลี่ยงเมืองแม่สาย) อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 125 (ทางเลี่ยงเมืองสุโขทัย) อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 126 (ถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลก) อำเภอเมืองพิษณุโลก อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก
- ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 201 จากอำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา - อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 202 จากอำเภอเมืองชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ - อำเภอเขมราฐ จังหวัดอุบลราชธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 203 จากอำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ - อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 204 (ถนนเลี่ยงเมืองนครราชสีมา) อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 205 (ถนนสุรนารายณ์) จากอำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี - อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 206 (ทางเข้าเมืองพิมาย และ เลี่ยงเมืองพิมาย) จาก ถนนมิตรภาพ อำเภอโนนสูง - อำเภอห้วยแถลง จังหวัดนครราชสีมา ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 207(ถนนพาณิชย์เจริญ) จากอำเภอคง จังหวัดนครราชสีมา - อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 208 จากแยกท่าพระ อำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น - อำเภอเมืองมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 209 (ถนนศรีจันทร์) จากอำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น - อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 210 จากอำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย - อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 211 จากอำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย - อำเภอเมืองหนองคาย จังหวัดหนองคาย ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 212 (ถนนชยางกูร) จากอำเภอเมืองหนองคาย จังหวัดหนองคาย - อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 213 (ถนนถีนานนท์ และ ถนนสุขเกษม) จากอำเภอเมืองมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม - อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 214 จากอำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ - ชายแดนประเทศกัมพูชา (ด่านพรมแดนช่องจอม) อำเภอกาบเชิง - บ้านปวงตึก อำเภอสังขะ จังหวัดสุรินทร์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 215 จากอำเภอเมืองร้อยเอ็ด - อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 216 (ถนนวงแหวนรอบเมืองอุดรธานี) อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 217 (ถนนสถิตนิมานการ) จากอำเภอวารินชำราบ - ชายแดนประเทศลาว (ด่านพรมแดนช่องเม็ก) อำเภอสิรินธร จังหวัดอุบลราชธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 218 จากอำเภอเมืองบุรีรัมย์ - อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 219 จากอำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์ - อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 220 จากอำเภอขุขันธ์ - อำเภอเมืองศรีสะเกษ จังหวัดศรีสะเกษ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 221 จากอำเภอเมืองศรีสะเกษ - ชายแดนประเทศกัมพูชา (เขาพระวิหาร) อำเภอกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 222 จากอำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร - อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 223 (ถนนมัธยมจันทร์) จากอำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร - อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 224 จากอำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา - อำเภอกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 225 จากอำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ - อำเภอเมืองชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 226 จากอำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา - อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 227 (ถนนบุญกว้าง และ ถนนพังโคนพัฒนา) จากอำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ - อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 228 จากอำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น - อำเภอเมืองหนองบัวลำภู จังหวัดหนองบัวลำภู ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 229 จากอำเภอแก้งคร้อ จังหวัดชัยภูมิ - อำเภอมัญจาคีรี จังหวัดขอนแก่น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 230 (ถนนวงแหวนรอบเมืองขอนแก่น) อำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 231 (ถนนวงแหวนรอบเมืองอุบลราชธานี) อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 232 (ถนนวงแหวนรอบเมืองร้อยเอ็ด) อำเภอเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 233 (ทางเข้าเมืองหนองคาย) อำเภอเมืองหนองคาย จังหวัดหนองคาย
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 288 (ถนนวงแหวนรอบเมืองบุรีรัมย์) อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 290 (ถนนวงแหวนรอบเมืองนครราชสีมา) อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา
- ภาคกลาง
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 308 (ทางเข้าพระราชวังบางปะอิน) อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 309 จากอำเภอวังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา - อำเภอเมืองสิงห์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 310 (ทางเข้าวัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร) อำเภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 311 จากอำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี - อำเภอเมืองชัยนาท จังหวัดชัยนาท ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 314 จากอำเภอบางปะกง - อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา จังหวัดฉะเชิงเทรา ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 315 (ถนนศุขประยูร) จากอำเภอเมืองฉะเชิงเทรา จังหวัดฉะเชิงเทรา - อำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 316 (ถนนรักศักดิ์ชมูล) อำเภอเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 317 จากอำเภอเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี - อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 318[note 7] จากอำเภอเมืองตราด - ชายแดนประเทศกัมพูชา (ด่านพรมแดนบ้านหาดเล็ก) อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 319 จากอำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา - อำเภอเมืองปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 320 (ทางเข้าเมืองปราจีนบุรี) อำเภอเมืองปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 321 (ถนนมาลัยแมน) จากอำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม - อำเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 322 จากอำเภอเมืองสุพรรณบุรี - อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323 (ถนนแสงชูโต) จากอำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี - ชายแดนประเทศพม่า (ด่านพรมแดนเจดีย์สามองค์) อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 324 (ถนนอู่ทอง) จากอำเภอเมืองกาญจนบุรี จังหวัดกาญจนบุรี - อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 325 จากอำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี - อำเภอเมืองสมุทรสงคราม จังหวัดสมุทรสงคราม ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 326 (ถนนประจวบคีรีขันธ์) อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 329 จากทางแยกต่างระดับหินกอง อำเภอหนองแค จังหวัดสระบุรี - อำเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 330 (ทางเข้าเมืองราชบุรี) อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 331 (ถนนสายยุทธศาสตร์) จากอำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา - อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 332 (ถนนเลี่ยงเมืองสัตหีบ) อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี - อำเภอบ้านฉาง จังหวัดระยอง ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 333 จากอำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี - อำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 334 (ทางเข้าเมืองอ่างทอง) อำเภอเมืองอ่างทอง จังหวัดอ่างทอง ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 335 (ทางเข้าเมืองสิงห์บุรี) อำเภอเมืองสิงห์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 340 จากทางแยกต่างระดับบางบัวทอง อำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี - อำเภอเมืองชัยนาท จังหวัดชัยนาท
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 344 จากอำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี - อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 345 จากทางแยกต่างระดับบางบัวทอง อำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี - แยกบางพูน อำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 346 จากทางแยกต่างระดับรังสิต อำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี - อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 347 จากสามแยกเทคโน ตำบลบ้านกลาง อำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี - อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 348 จาก อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว - อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 349 จาก อำเภอพนัสนิคม - อำเภอบ้านบึง จังหวัดชลบุรี
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 352 จากอำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี - อำเภอวังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 354 (ทางเข้าท่าอากาศยานสุวรรณภูมิด้านทิศตะวันตก) อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 356 (ถนนเลี่ยงเมืองพระนครศรีอยุธยา) อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัพระนครศรีอยุธยา ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 357 (ถนนวงแหวนรอบเมืองสุพรรณบุรี) อำเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 359 จากอำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา - อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 361 (ถนนเลี่ยงเมืองชลบุรี) อำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 362 (ถนนวงแหวนรอบเมืองสระบุรี) อำเภอเมืองสระบุรี จังหวัดสระบุรี
- ภาคใต้
 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 401 จากอำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา - อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 327 (ทางเข้าเมืองชุมพร) อำเภอเมืองชุมพร จังหวัดชุมพร- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 402 (ถนนเทพกระษัตรี) จากแยกโคกกลอย อำเภอตะกั่วทุ่ง จังหวัดพังงา - อำเภอเมืองภูเก็ต จังหวัดภูเก็ต
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 403 จาก อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช - อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 404 จาก อำเภอเมืองตรัง - ด่านศุลกากรหยงสตาร์ อำเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 406 (ถนนยนตรการกำธร, ถนนสตูลธานี และถนนศุลกานุกูล) จาก อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา - ท่าเรือเกาะนก อำเภอเมืองสตูล จังหวัดสตูล
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 407 (ถนนกาญจนวณิชย์) จาก แยกคลองหวะ อำเภอหาดใหญ่ - อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 408 จาก อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช - อำเภอนาทวี จังหวัดสงขลา
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 409 จากแยกนาเกตุ อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี - อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 410 จากอำเภอเมืองปัตตานี จังหวัดปัตตานี - ชายแดนประเทศมาเลเซีย (ด่านพรมแดนเบตง) อำเภอเบตง จังหวัดยะลา
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 411 (ถนนอุตรกิจ ทางเข้าเมืองกระบี่) [note 8] อำเภอเมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 412 (ทางเข้าเมืองระนอง) อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 414 (ถนนลพบุรีราเมศวร์) จากห้าแยกน้ำกระจาย อำเภอเมืองสงขลา - อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 415 จาก อำเภอพนม จังหวัดสุราษฎร์ธานี - อำเภอเมืองพังงา จังหวัดพังงา
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 416 จาก แยกปะเหลียน อำเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง - แยกฉลุง อำเภอเมืองสตูล จังหวัดสตูล
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 417 จากแยกท่ากูบ อำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี - ท่าอากาศยานสุราษฎร์ธานี จังหวัดสุราษฎร์ธานี
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 418 จาก อำเภอเมืองปัตตานี จังหวัดปัตตานี - อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 419 (ถนนวงแหวนรอบเมืองตรัง) อำเภอเมืองตรัง จังหวัดตรัง
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 420 (ถนนวงแหวนรอบนอกเมืองสุราษฎร์ธานี) อำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี จังหวัดสุราษฎร์ธานี
ทางหลวงที่มีหมายเลขสี่ตัวทางหลวงที่มีหมายเลขสี่ตัว หมายถึง ทางหลวงแผ่นดินที่เชื่อมระหว่างจังหวัด กับอำเภอ หรือเชื่อมระหว่างอำเภอกับอำเภอด้วยกัน หรือเชื่อมสถานที่สำคัญของจังหวัดนั้น เช่น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1001 เป็นทางหลวงในภาคเหนือ สายแยกทางหลวงหมายเลข 11 - สันทราย - พร้าว ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4006 เป็นทางหลวงในภาคใต้ สายแยกทางหลวงหมายเลข 4 (ราชกรูด) - หลังสวน เป็นต้น
-
ทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง
ทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง กรมทางหลวงได้พิจารณากำหนดระบบหมายเลขทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง ให้เป็นระบบหมายเลขทางหลวงใหม่ โดยมีหลักเกณฑ์ในการจัดทำระบบหมายเลขทางหลวงเป็น 2 ประเภท ดังนี้ :-
- ทางหลวงพิเศษระหว่างเมืองสายหลัก เป็นทางหลวงพิเศษระหว่างเมืองสายหลักเชื่อมระหว่างกรุงเทพมหานคร ไปยังแต่ละภาคของประเทศ มีจำนวนทั้งสิ้น 5 สายทาง มีหลักเกณฑ์การจัดเข้าไว้ในระบบหมายเลขทางหลวง ดังนี้ :-
- จากกรุงเทพมหานครไปยังภาคเหนือ ชื่อ ทางหลวงพิเศษหมายเลข 5 ปัจจุบันคือโครงการมอเตอร์เวย์บางปะอิน-นครสวรรค์และโครงการมอเตอร์เวย์ลำปาง-เชียงใหม่
- จากกรุงเทพมหานครไปยังภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ชื่อ ทางหลวงพิเศษหมายเลข 6 ปัจจุบันคือโครงการมอเตอร์เวย์บางปะอิน-นครราชสีมา
- จากกรุงเทพมหานครไปยังภาคตะวันออก ชื่อ ทางหลวงพิเศษหมายเลข 7 ปัจจุบันคือเส้นทางถนนมอเตอร์เวย์กรุงเทพฯ - ชลบุรี - พัทยา
- จากกรุงเทพมหานครไปยังภาคใต้ ชื่อ ทางหลวงพิเศษหมายเลข 8 ปัจจุบันคือโครงการมอเตอร์เวย์นครปฐม - ชะอำ
- ถนนวงแหวนรอบนอกกรุงเทพมหานคร ชื่อ ทางหลวงพิเศษหมายเลข 9 หรือถนนกาญจนาภิเษก
- ทางเชื่อมโยงจากทางหลวงพิเศษระหว่างเมืองสายหลัก เป็นทางเชื่อมโยงจากทางหลวงพิเศษระหว่างเมืองสายหลักไปสู่เส้นทางที่มีการจราจรสูง และเส้นทางที่เข้าพื้นที่สำคัญในภาคนั้นๆ มีหลักเกณฑ์การจัดเข้าไว้ในระบบหมายเลขทางหลวง เป็นตัวเลขจำนวน 2 หลัก โดยมีหลักเกณฑ์ในการกำหนดคือ ตัวเลขหลักแรกเป็นหมายเลขของสายทางหลักนั้นๆ และตัวเลขหลักที่สอง เป็นลำดับหมายเลขสายทางที่แยกจากทางสายหลักดังกล่าว ดังนี้ :-
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 51 คือโครงการมอเตอร์เวย์กรุงเทพฯ-สุพรรณบุรี
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 61 คือโครงการมอเตอร์เวย์ชลบุรี-นครราชสีมา
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 62 คือโครงการมอเตอร์เวย์นครราชสีมา-อุบลราชธานี
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 71 คือโครงการมอเตอร์เวย์กรุงเทพฯ-อรัญประเทศ(สระแก้ว)
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 81 คือโครงการมอเตอร์เวย์บางใหญ่-บ้านโป่ง-กาญจนบุรี(มอเตอร์เวย์สายตะวันตก)
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 83 คือโครงการมอเตอร์เวย์พระแสง(สุราษฎร์ธานี)-ภูเก็ต
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 84 คือโครงการมอเตอร์เวย์ทุ่งสง(จังหวัดนครศรีธรรมราช)-นครศรีธรรมราช(จังหวัดนครศรีธรรมราช)
- ทางหลวงพิเศษหมายเลข 91 คือโครงการถนนวงแหวนรอบภาคกลาง ปากท่อ-บ้านโป่ง-สิงห์บุรี-สระบุรี-บางปะกง
ทางหลวงสัมปทาน
ทางหลวงสัมปทาน ซึ่งเป็นทางหลวงที่รัฐให้สัมปทานกับเอกชนเข้าดำเนินการ จะมีระบบหมายเลขทางหลวงเหมือนกับทางหลวงแผ่นดิน หรือทางหลวงพิเศษระหว่างเมืองอย่างใดอย่างหนึ่ง ตามลักษณะของทางหลวงสัมปทานนั้นว่า มีลักษณะเป็นทางหลวงแผ่นดินหรือทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง |
